Opvolgingsonderzoek rekenkamer Schuldhulpverlening

Wat is gedaan met de 18 aanbevelingen?

De analyse van de wijze waarop het college de aanbevelingen over heeft uitgevoerd, levert een gemengd beeld op. Geconstateerd wordt dat er op allerlei manieren en plekken in de organisatie hard is gewerkt aan uitvoering van de 18 aanbevelingen. Er was heel veel te doen en te verbeteren, met een beperkte (ambtelijke) capaciteit. In de tussentijd kreeg de gemeente te maken met de coronacrisis, wat de zaken zeker niet heeft vergemakkelijkt. Anno december 2021 is een aantal aanbevelingen afgerond en met een aantal is de gemeente nog bezig. Dat neemt niet weg dat diverse aanbevelingen niet of onvoldoende zijn opgepakt. Dat is teleurstellend, zeker ook omdat aan de raad was toegezegd (in het plan van aanpak van juni 2020 – zie RIB 062) dat veel zaken eind 2020 zouden zijn geregeld (zie de tabel).

Broodnodig: inzicht en onderzoek in de schuldhulpverlening

Welke aanbevelingen belangrijk zijn, en welke misschien minder, bepaalt uiteindelijk de gemeenteraad. De rekenkamer wijst de raad op één rode draad in het onderzoek.

In het dossier schuldhulpverlening is veel verbetering mogelijk als het gaat om een slim en systematisch gebruik van onderzoeksgegevens, al dan niet reeds (elders) beschikbaar. De gemeente heeft geïnvesteerd in het beschikbaar maken van noodzakelijke sturingsinformatie, om zo de uitvoering van de schuldhulpverlening te kunnen monitoren en eventueel bijsturen. Dat is een goede zaak. Maar juist aan de voorkant en aan de achterkant van het proces werkt de gemeente in zekere zin in het duister. We duiden dan met name op de aanbevelingen 1 en 18 die in 2020 die door de raad zijn vastgesteld.

Zo is er aan de voorkant weinig zicht op de vraag wie waar in de stad last heeft van problematische schulden, en of die mensen wel worden bereikt. Pas als mensen eenmaal bij de klantadviseurs schuldhulpverlening hebben aangeklopt, heeft de gemeente ze in het vizier. Maar je zou graag willen dat de gemeente meer werk maakt van het ‘vinden’ van mensen, zodat ze eerder kunnen worden geholpen. Juist bij schuldenproblemen kan een tijdige aanpak veel ellende voorkomen.

Aan de achterkant zou de gemeente moeten willen onderzoeken of mensen goed geholpen zijn, of ze structureel uit de problemen zijn en welke lessen zij de gemeentelijke schuldhulpverleners eventueel kunnen meegeven.

Conclusie

Zowel aan de voorkant als aan de achterkant is dus stevig onderzoek nodig, vanuit het perspectief van de inwoners. Niet wachten tot mensen ‘in het systeem’ zitten, maar onderzoeken of en in welke mate zij met schulden kampen, of daar patronen in zitten, wat mensen eventueel weerhoudt om hulp te zoeken, en ook wat het ze oplevert als ze dat daadwerkelijk hebben gedaan. Daar kan je als gemeente veel aan hebben voor de bijsturing en eventueel aanpassing van je beleid. Deze oproep sluit naadloos aan bij het ambitieuze programma van de gemeente Venlo voor informatiegestuurd (ofwel datagestuurd) handelen. Het zou mooi zijn als daar voor de schuldhulpverlening op korte termijn werk van wordt gemaakt.

Tot slot

Met deze analyse beschouwt de rekenkamer haar werk op het thema schuldhulpverlening als afgerond. Het is nu aan de gemeenteraad om de vinger aan de pols te houden bij de verdere verbeteringen van de schuldhulpverlening in Venlo. Het debat over het opvolgingsonderzoek wordt gehouden op 8 december in de oordeelsvorming, en vervolgens op 22 december in de besluitvorming.

Een overzicht van de aanbevelingen uit het rekenkamerrapport schuldhulpverlening 2019 en de opvolging van deze aanbevelingen zijn te vinden in tabel 1, pagina 12 van het opvolgingsonderzoek.